 |
| Foto Jan Versweyveld |
Mankementen
De openingsscène is te lang, de muziek storend, het decor lelijk, de belichting rommelig, de kostuums uit de tijd, tenzij het net de bedoeling was om terug te keren naar het geboortejaar van het stuk, 1947. Het mimespel als overbrugging [want de eenakter is opgedeeld in zeven scènes] beschamend. Zelfs bij hedendaags schooltoneel durft de regisseur dit ingrediënt er niet meer tussen te schuiven.
Regisseur Katie Mitchell heeft een idee gehad: ‘De meiden zijn Poolse immigranten die door hun madame gegijzeld en geterroriseerd worden. Dat verklaart de wil om haar te vermoorden.‘ Nederlands wordt daarom doorspekt met Pools, zowel op het toneel als bij de boventiteling. Geen bezwaar tegen een stuk waarvan de fundering een migratieprobleem is. Het echter als pronkstuk gebruiken is beschamend. En vernederend voor het oorspronkelijke stuk. Want de catacomben van het stuk van Jean Genet gaan een heel andere richting uit.
De openingsscène is te lang, de muziek storend, het decor lelijk, de belichting rommelig, de kostuums uit de tijd, tenzij het net de bedoeling was om terug te keren naar het geboortejaar van het stuk, 1947. Het mimespel als overbrugging [want de eenakter is opgedeeld in zeven scènes] beschamend. Zelfs bij hedendaags schooltoneel durft de regisseur dit ingrediënt er niet meer tussen te schuiven.
Regisseur Katie Mitchell heeft een idee gehad: ‘De meiden zijn Poolse immigranten die door hun madame gegijzeld en geterroriseerd worden. Dat verklaart de wil om haar te vermoorden.‘ Nederlands wordt daarom doorspekt met Pools, zowel op het toneel als bij de boventiteling. Geen bezwaar tegen een stuk waarvan de fundering een migratieprobleem is. Het echter als pronkstuk gebruiken is beschamend. En vernederend voor het oorspronkelijke stuk. Want de catacomben van het stuk van Jean Genet gaan een heel andere richting uit.
De aanleiding
De auteur is vertrokken van een fait divers uit 1933. In de buurt van Le Mans hebben twee zussen, huispersoneel, hun bazen - mevrouw en haar dochter - vermoord. Een gruwelijke daad. De ogen werden levend uitgerukt en daarna werden ze geslagen en gedood met een keukenmes, een hamer, wat ze ook maar bij de hand hadden. Een ophefmakend proces volgde met een doodvonnis.
De auteur is vertrokken van een fait divers uit 1933. In de buurt van Le Mans hebben twee zussen, huispersoneel, hun bazen - mevrouw en haar dochter - vermoord. Een gruwelijke daad. De ogen werden levend uitgerukt en daarna werden ze geslagen en gedood met een keukenmes, een hamer, wat ze ook maar bij de hand hadden. Een ophefmakend proces volgde met een doodvonnis.
 |
| Marieke Heebink & Chris Nietvelt Foto [e.v.]: Jan Versweyveld |
Plot
De zusjes Solange en Claire zijn meiden in het huis van een mevrouw en haar minnaar. Hij zit in de gevangenis maar halverwege het anderhalf uur durende stuk gaat de telefoon en zegt hij dat hij vrijgelaten is en geeft de plek door waar hij mevrouw verwacht. Zij komt thuis, kaffert de meiden uit, heeft daar spijt van, overlaadt ze met kleren en juwelen, verneemt het goede nieuws en vertrekt halsoverkop. Zonder te drinken van de kamillethee met een overdosis slaappillen. Geen tijd! meneer wacht! De zussen haten het ene moment hun mevrouw om haar het andere te beminnen. De snelle wisselingen van de gemoedstoestanden van mevrouw zijn daar niet vreemd aan. Waardoor ze mevrouw – vaak wisselend van rol – imiteren. Het schept zulke verwarring in de hoofden van de meiden, dat ze verdwalen in het land van de verbeelding en Solange [als meid] Claire [als mevrouw] aanspoort, op het dwingende af, de vergiftigde thee te drinken. Wat gebeurt. Slotwoord en doek.
De zusjes Solange en Claire zijn meiden in het huis van een mevrouw en haar minnaar. Hij zit in de gevangenis maar halverwege het anderhalf uur durende stuk gaat de telefoon en zegt hij dat hij vrijgelaten is en geeft de plek door waar hij mevrouw verwacht. Zij komt thuis, kaffert de meiden uit, heeft daar spijt van, overlaadt ze met kleren en juwelen, verneemt het goede nieuws en vertrekt halsoverkop. Zonder te drinken van de kamillethee met een overdosis slaappillen. Geen tijd! meneer wacht! De zussen haten het ene moment hun mevrouw om haar het andere te beminnen. De snelle wisselingen van de gemoedstoestanden van mevrouw zijn daar niet vreemd aan. Waardoor ze mevrouw – vaak wisselend van rol – imiteren. Het schept zulke verwarring in de hoofden van de meiden, dat ze verdwalen in het land van de verbeelding en Solange [als meid] Claire [als mevrouw] aanspoort, op het dwingende af, de vergiftigde thee te drinken. Wat gebeurt. Slotwoord en doek.
 |
Invloed
Jean Genet schreef dit stuk, beïnvloed door de legendarische theaterfilosoof Antonin Artaud (geen traditionele plot of psychologie) en van het Oosters theater, de ceremonie en het ritueel. Daarom gaat hij werken met het exhibitionisme eigen aan de acteurs zoals hij dat ziet. Vandaar de “verdubbeling” van de personages. Elke acteur is een gender. Hij mag naar hartenlust slachten en vermoorden, van geslacht verwisselen. Wisseling van identiteit kan een lust zijn zowel als een last, wat vaak sadomasochisme tot gevolg heeft. In de catacomben van dit stuk dolen haatliefde, ketens tussen mensen, verhouding slaaf-meester, maar ook theater in het theater. En juist dat laatste zorgt voor een voorstelling van ritueel exorcisme. Ten grondslag van dit al ligt de vraag: Wat ben je bereid op te offeren en wat wil je bereiken. Vergeten we ook niet dat Genet dit stuk schreef in een periode dat homoseksualiteit nog een misdrijf was in de Westerse wereld. Het theater is een bordeel, oord van illusies en exotische fantasie. Daarom ook die botsing van poëtische taal en scabreuze gegevens. Niet onbelangrijk is dat Genet dit stuk schreef voor mannen, maar geen bezwaar maakte tegen vrouwen voor de drie rollen. Een schepje bovenop de complexiteit die het al heeft.
Jean Genet schreef dit stuk, beïnvloed door de legendarische theaterfilosoof Antonin Artaud (geen traditionele plot of psychologie) en van het Oosters theater, de ceremonie en het ritueel. Daarom gaat hij werken met het exhibitionisme eigen aan de acteurs zoals hij dat ziet. Vandaar de “verdubbeling” van de personages. Elke acteur is een gender. Hij mag naar hartenlust slachten en vermoorden, van geslacht verwisselen. Wisseling van identiteit kan een lust zijn zowel als een last, wat vaak sadomasochisme tot gevolg heeft. In de catacomben van dit stuk dolen haatliefde, ketens tussen mensen, verhouding slaaf-meester, maar ook theater in het theater. En juist dat laatste zorgt voor een voorstelling van ritueel exorcisme. Ten grondslag van dit al ligt de vraag: Wat ben je bereid op te offeren en wat wil je bereiken. Vergeten we ook niet dat Genet dit stuk schreef in een periode dat homoseksualiteit nog een misdrijf was in de Westerse wereld. Het theater is een bordeel, oord van illusies en exotische fantasie. Daarom ook die botsing van poëtische taal en scabreuze gegevens. Niet onbelangrijk is dat Genet dit stuk schreef voor mannen, maar geen bezwaar maakte tegen vrouwen voor de drie rollen. Een schepje bovenop de complexiteit die het al heeft.
Graatmager concept
De complexiteit die Genet in dit stuk stak is door Katie Mitchell weggegooid. Zij koos voor een sterk doorgedreven traditionele versie. Vandaar misschien een voorstelling van voor de tomatenoogst. Is dat het geval komt de boodschap niet over. Haar concept ontbreekt vorm en inhoud om die te zien, en een link die de band legt met de tijd waarin Genet dit stuk schreef. Misschien was die er wel door de kostumering. Helaas te mager; hij wordt gewurgd door de verenigde mankementen. Haar standpunt over het misbruik van uitgebuite vluchtelingen bij de welgestelde klasse, is bovendien een staketsel die de voorstelling nog schever trekt dan ze al is.
Geen schuld treft Marieke Heebink [Claire] en Chris Nietvelt [Solange]. Zij acteren op hoog niveau, stijlvol en houden het spel kort. Thomas Cammaert [madame] kwam, was en vertrok zonder atletiek in zijn gevoel. Nochtans is hij een zeer goed acteur. Zijn talent werd helaas niet aangesproken door de regisseur.
Toneelgroep Amsterdam… doe ons dit niet meer aan.
De complexiteit die Genet in dit stuk stak is door Katie Mitchell weggegooid. Zij koos voor een sterk doorgedreven traditionele versie. Vandaar misschien een voorstelling van voor de tomatenoogst. Is dat het geval komt de boodschap niet over. Haar concept ontbreekt vorm en inhoud om die te zien, en een link die de band legt met de tijd waarin Genet dit stuk schreef. Misschien was die er wel door de kostumering. Helaas te mager; hij wordt gewurgd door de verenigde mankementen. Haar standpunt over het misbruik van uitgebuite vluchtelingen bij de welgestelde klasse, is bovendien een staketsel die de voorstelling nog schever trekt dan ze al is.
Geen schuld treft Marieke Heebink [Claire] en Chris Nietvelt [Solange]. Zij acteren op hoog niveau, stijlvol en houden het spel kort. Thomas Cammaert [madame] kwam, was en vertrok zonder atletiek in zijn gevoel. Nochtans is hij een zeer goed acteur. Zijn talent werd helaas niet aangesproken door de regisseur.
Toneelgroep Amsterdam… doe ons dit niet meer aan.
guido lauwaert
DE MEIDEN – auteur Jean Genet – regisseur Katie Mitchell – productie Toneelgroep Amsterdam – info &
speellijst www.tga.nl – quotering: **
[volgend seizoen te zien in deSingel – Antwerpen]
[volgend seizoen te zien in deSingel – Antwerpen]
Geen opmerkingen:
Een reactie posten