MAESTRO HERREWEGHE

Het totale geluk is onbereikbaar, het geluk wel. 

De ene mens zoekt het en de andere vindt het. 

Sommigen delen hun geluk. 

Vanuit de stille kracht van een sociaal engagement. 

Mooi voorbeeld is Philippe Herreweghe [foto]. 

Maar hij heeft wat extra in de korf zitten. 

Dat bewees hij voor de zoveelste maal 

tijdens de concerten rond zijn 70^ste verjaardag. 

Dat muziek de enige kunstvorm is die de rusteloosheid kan wegnemen staat buiten kijf. Binnen die kunstvorm neemt de klassieke muziek een prominente plaats in. Klassieke muziek is een ontsnappingsoord voor al wie een hoog niveau van de beschaving naar denken en doen heeft bereikt. Een niveau dat steeds meer bedreigd wordt. Klassieke muziek is niet enkel een pleister op de wonde maar tevens een manier om de eigen beschaving te verscherpen, want slechts met een regelmatige update wordt het geluk verstevigd en wint aan kracht. 

Die kracht verdubbelt in waarde wanneer dit genre in een concertzaal geconsumeerd wordt. Het toetje op het verdubbeld gewicht is de uitvoering. Een toporkest annex koor zorgt er voor dat het geluk en de rust van de consument samenvloeien en hem voeren naar een zevende hemel. Er is echter een achtste. Bij de klassieke muziek is de eigenaar/uitbater ervan de dirigent. De bekendste en algemeen erkend als primus inter pares van België en omliggende landerijen – als daar zijn Frankrijk en Nederland – is Philippe Herreweghe. 

Locatie, orkest, koor en dirigent van topniveau samen maken dat de toeschouwer vanuit de achtste hemel verlicht en verlucht vertrekt. Hij kan het verval van de Westerse cultuur weer even aan.
Wijlen Erik Antonis stelde, n.a.v. ‘Antwerpen – Culturele hoofdstad van Europa’, de vraag of kunst de wereld kan redden. Nee, maar kunst, en de klassieke muziek in het bijzonder, bieden wel een stevige walmuur tegen de bestorming der nieuwe barbaren. 

Philippe Herreweghe heeft vanaf zijn eerste stappen in de klassieke muziek gekozen voor discipline en helderheid. Beide krachten staan bij de maestro voorop om koor en orkest een topprestatie te laten leveren. Het merkwaardige aan Herreweghe is echter dat hij zichzelf kan wegcijferen. Want goed bekeken, wie staat daar met zijn rug naar het publiek in een zwart Mao-pakje? Een bescheiden man met niet eens een bâton in de hand. Bovendien toont hij nauwelijks emotie en mankeert het gezwaai van Leonard Bernstein en de dictatuur waar Herbert von Karajan beroemdheid mee vergaarde. 

Het aandeel van Philippe Herreweghe mag echter niet onderschat worden. Zijn kracht ligt hem in de klare lijn. Het tempo en het gevoel met kleine aanwijzingen leveren die accenten op, nodig voor een zuivere uitvoering van wat de componist betrachtte, aangevuld met het eigen zegel. Wie een cd van Bach opzet en enig benul heeft van klassieke muziek kan zonder te kijken naar het hoesje raden wie de dirigent is. Claudio Abbado, Wilhelm Furtwängler, Neville Marinner, Nikolaus Harnoncourt, Bernard Haitink of de maestro van Gent. 

Philippe Herreweghe staat er dus niet onopvallend maar wel bescheiden bij. Een enkele keer kleurt hij buiten de lijntjes. Zoals zaterdag 13 mei in deSingel, bij de uitvoering van de Hohe Messe van J.S. Bach. Blijft Herreweghe traditiegetrouw op zijn vierkante tegel staan, kwam hij bij momenten los van die plek en zwierf langs de rand van koor en orkest – met een paar maal een kleine inbraak ten bate van het verscherpen van de kwaliteit. Hij voelde dat het goed was maar wilde het nog beter. Met succes. Het dirigeren hield hij strak maar heel zijn lichaam leefde mee. Bij momenten kon er – bij wijze van spreken – een minuscuul danspasje af. 

Een kroon past om dit alles Philippe Herreweghe, al zal hij er nooit een dragen. Hij legt bloot wat hij kan maar loopt daar niet mee te koop. In zijn gedrag ligt zo veel verborgen als in zijn talent. Voor dat talent heeft hij moeten werken, voor zijn gedrag niet; hij is bescheiden van nature, al moet je die natuurlijk blijven onderhouden. Na de bekendheid volgt de beroemdheid en dan komt een mens met een wat al te krappe relativering wel eens van de grond, zoals sommige boeddhistische monniken, maar dan zonder de religieuze stroming ervan. Hij zal ook nooit de blikkendoosglimlach van Mona Lisa opzetten. 

De concertreeks n.a.v. zijn zeventigste verjaardag loopt op zijn eind. Nog 1 reeks te gaan. Herreweghe dirigeert het Antwerp Symphony Orchestra, het Collegium Vocale Gent en vier solisten. Op het programma sonnetten van William Shakespeare op muziek gezet door Luc Brewaeys, opus 18, Tristia, van Hector Berlioz. Na de pauze volgt de apotheose: Symfonie nr. 9 van Ludwig van Beethoven. De gevierde zal het orkest niet opzwepen, zoals Beethoven heeft gedaan bij de première op 7 mei 1824 in Wenen. Stokdoof stond hij achter de dirigent driftig het orkest op te zwepen. 

Zo niet Herreweghe. Hij zal alle muzikanten en zangers [voor het vierde deel] de hand opleggen en met kleine vingergebaren de achtste hemel invoeren.
Maar dit alles, gedrag en talent staan ten dienste van de muzikanten, de koorleden én de achtste hemel van het publiek. Dat is zijn sociaal engagement. 

Nog dit: de laatste concertreeks is uitverkocht. Maar zoals bij eerdere concerten zullen er gaten in de zaal zijn. De concertdirectie valt niets te verwijten. Er zijn echter mensen die online kaarten bestellen, betalen maar niet opdagen. Voor de koppige liefhebbers is het dus zaak ter plekke geduld te hebben. 

guido lauwaert
gent, 2017-05-17 

PHILIPPE HERREWEGHE 70
18-05 > Cultuurcentrum Hasselt, Hasselt
19-05 > Koningin Elisabethzaal, Antwerpen
20-05 > Muziekcentrum De Bijloke, Gent
21-05 > Zaal Henry Le Boeuf, Brussel

www.herreweghe70.be